LOGOPEDA

WSKAZÓWKI DLA RODZICÓW

I PROFILAKTYKA

 

　

Mów wyraźnie językiem dorosłych, używaj prostych zdań. Różnicuj ton i intonację głosu.

Pamiętaj, że dziecku należy dostarczać prawidłowych wzorców wypowiedzi. Mów poprawnie.

Dbaj o prawidłowe żucie, gryzienie i połykanie.
Karm　 dziecko piersią, (jeśli to tylko możliwe), a potem łyżeczką. Ssanie piersi to doskonałe ćwiczenie aparatu artykulacyjnego. Ogranicz　 używanie smoczka, wprowadzaj　 pokarmy o twardej konsystencji ( marchewkę, jabłko, skórki od chleba), gdy tylko zaczynają się wyrzynać ząbki. Zwróć　　 uwagę jak dziecko oddycha czy nosem, czy ustami podczas snu i milczenia.

W początkowym okresie naśladuj　 wszelkie wokalizacje dziecka.
Wprowadzaj wyrazy dźwiękonaśladowcze np:　 kotek miauczy – miau, miau　　　　　
piesek szczeka – hau, hau samochód policyjny – e-o , e-o,

Ucz　 wierszyków i rymowanek. Wprowadzaj zabawy paluszkowe np.: idzie rak nieborak, sroczka kaszkę warzyła itp.

Od pierwszych prób porozumiewania się z dzieckiem staraj się przekazać informację że oczekujesz　 odpowiedzi. Zadawaj　 proste pytania i zawieszaj　 glos w oczekiwaniu na odpowiedź. Jeśli dziecko nie odpowiada, sam w prosty sposób odpowiedz.

　Staraj　 się by rozmowa była przyjemnością dla wszystkich zainteresowanych.　 Unikaj nieustannego poprawiania wymowy dziecka

Prowadź　 ćwiczenia oddechowe: dmuchanie baniek mydlanych, dmuchanie na lekkie przedmioty, dmuchanie na wiatraczki, granie na prostych instrumentach muzycznych typu trąbka, flet, zdmuchiwanie świeczki, picie i dmuchanie przez słomkę itp.

Wprowadzaj　 proste ćwiczenia gimnastyki buzi i języka w formie zabawy np: buziaki dla mamy, oblizywanie się jak miś po zjedzeniu miodu ( przy szeroko otwartej buzi), koniki, sięganie językiem do nosa, do brody, do prawego ucha, do lewego ucha, liczeni ząbków językiem, parskanie itd.

Dbaj o mocną więź emocjonalną. Głaskaj, przytulaj, chwal dziecko. Zachęca to do kontaktów werbalnych.

　

　

　

　

　

　

　

　

　

　

　

　

　

II KIEDY DO LOGOPEDY?

 

 

　

III CWICZENIA LOGOPEDYCZNE

I. Etap przygotowawczy przed wywołaniem głosek szeregu syczącego („s”, „z”, „c”, „dz”)

Ćwiczenia języka:

wysuwanie języka do przodu;

język szeroki i wąski;

ułożenie języka za dolnymi zębami;

cofanie języka w głąb jamy ustnej;

liczenie dolnych zębów czubkiem języka po wewnętrznej stronie;

oblizywanie językiem wewnętrznej powierzchni dolnych zębów;

dotykanie czubkiem języka wewnętrznej powierzchni dolnych siekaczy z równoczesnym wybrzmiewaniem głoski „e”;

zlizywanie czubkiem języka dżemu lub masła czekoladowego z dolnych dziąseł;

„wymiatanie śmieci” – energiczne wyrzucanie czubka języka zza dolnych zębów.

Ćwiczenia oddechowe:

dmuchanie na chorągiewki i wiatraczki;

„tańczący płomyczek” – dmuchanie na płomień świecy w odległości niepozwalającej zdmuchnąć płomyka, lecz wyginać go;

dmuchanie na papierowe łódki pływające w misce z wodą;

zawody „kto dmuchnie dalej” – zdmuchiwanie kulek waty z ręki;

wydmuchiwanie baniek mydlanych;

dmuchanie na papierowe ozdoby zawieszone na nitkach o różnej długości ponad głową ćwiczącego;

„wyścigi samochodowe” – dmuchanie na papierowe kulki po wytyczonej trasie narysowanej na podłodze;

„mecz piłkarski” – przedmuchiwanie piłeczki pingpongowej do osoby siedzącej na przeciwko;

„gotowanie wody” – dmuchanie przez rurkę do wody, aby tworzyły się pęcherzyki powietrza;

nadmuchiwanie balonów, zabawek i piłek;

próby gwizdania;

zdmuchiwanie lekkiego przedmiotu z ręki, np. piórka, kłębka waty, papierowej kulki;

rozdmuchiwanie: chrupek, ryżu, kaszy, pociętej gąbki lub kawałków styropianu;

gra na instrumentach muzycznych: organkach, trąbce, gwizdku;

gra na grzebieniu owiniętym cienką bibułą;

dmuchanie na piórko, aby unosiło się ponad głową osoby ćwiczącej;

rozdmuchiwanie plamki farby wodnej na podkładce z tworzywa.

Ćwiczenia warg

rozchylanie warg jak w uśmiechu – wargi płaskie, przylegają do zębów (zęby widoczne);

rozciąganie warg do uśmiechu i wymawianie głoski „i”;

naprzemienny uśmiech z pokazywaniem zębów, a następnie zasłanianiem ich wargami;

układanie ust do uśmiechu i powrót do pozycji neutralnej;

gimnastyka warg i języka (wysuwanie języka do przodu, uśmiechanie się);

wydawanie odgłosów z rozciągniętymi kącikami ust:
- kozy – me, me - barana – be, be - kurczątka – pi, pi
- śmiechu – hi, hi;

pokazywanie szerokiego uśmiechu, a następnie ściąganie ust, jak przy głosce „u”.

　

I. Etap przygotowawczy przed wywołaniem głosek szeregu szumiącego („sz”, „ż”, „cz”, „dż”)

Ćwiczenia języka:

dotykamy palcem lub łyżeczką podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je „zaczarowanym miejscem”, „parkingiem”, w którym język (krasnoludek, samochód) powinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię;

wysuwanie języka do przodu;

wysuwanie szerokiego języka na zewnątrz jamy ustnej;

żucie brzegów języka zębami trzonowymi (żeby rozciągnąć całą jego powierzchnię);

masaż języka – wysuwanie i cofanie języka przez lekko zwarte zęby;

unoszenie języka na górną wargę (język wąski, wydłużony, zęby widoczne);

unoszenie języka za górne zęby (język wąski);

cofanie języka za wałek dziąsłowy;

kierowanie języka w kąciki ust (zęby widoczne);

klaskanie językiem – naśladowanie odgłosu konia uderzającego kopytami o bruk;

„liczenie ząbków” – dotykanie czubkiem języka górnych zębów po wewnętrznej stronie, podczas szerokiego otwierania jamy ustnej;

„mycie zębów” – oblizywanie językiem górnych zębów po wewnętrznej stronie przy zamkniętych, a następnie otwartych ustach;

„zaczarowany język” – przytrzymanie przez kilka sekund czubka języka na podniebieniu przy szeroko otwartych ustach;

„krasnoludek zagląda do gardła” – cofanie języka w głąb jamy ustnej, zaczynając od górnych zębów, a kończąc na podniebieniu miękkim;

zlizywanie czubkiem języka z podniebienia, np. kawałka czekolady lub gumy rozpuszczalnej, kremu czekoladowego, mleka w proszku (przy szeroko otwartych ustach);

ssanie czubkiem języka na podniebieniu małego pudrowego cukierka, musującej witaminy C, opłatka lub naśladowanie ssania pożywienia;

przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu rodzynek, pastylek pudrowych, cukierków z wgłębieniem w środku;

„język malarzem” – język to pędzel, którego czubkiem dzieci mają naśladować malowanie różnych wzorów (kropek, kółek, linii, kwadratów, trójkątów). Moczenie „pędzla” w farbie oznacza dotykanie czubkiem języka wałka dziąsłowego. Płukanie „pędzla” to oblizywanie językiem dolnych dziąseł od wewnętrznej strony;

„karuzela” – włóż język między wargi a dziąsła i zakręć nim raz w prawą, raz w lewą stronę;

„słoń” – dosięgnij językiem (jak słoń trąbą) do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony;

„wahadełko” – kierowanie czubka języka w kąciki ust;

„młotek” – wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa;

wysuwamy język na brodę, zwijamy w „łyżeczkę” i chowamy do buzi;

„schodki” – czubek języka dotyka górnych jedynek, górnej wargi, a następnie nosa (buzia otwarta);

masaż podniebienia – język jest masażystą i masuje podniebienie od zębów w stronę gardła i z powrotem;

naśladowanie różnych zwierząt:
- „krokodyl” – szerokie otwieranie buzi, wysuwanie żuchwy do przodu, naśladowanie „kłapania paszczą”
- „krowa” – naśladowanie przeżuwania trawy
- „zły pies” – zagryzanie górnymi siekaczami dolnej wargi, udawanie warczenia psa
- „wyjący pies” – naśladowanie wycia psa do księżyca (a-u, a-u)
- „konik” – kląskanie czubkiem języka o wałek dziąsłowy
- „króliczek” – próby utrzymania kredki między górną wargą, a nosem
- „kameleon” – jak najdłuższe wysuwanie języka i chowanie go do buzi
- „żabka” – robienie z buzi dużego balonu, naciskanie lekko palcami na policzki, stopniowe wypuszczanie powietrza

wydmuchiwanie powietrza przez język zwinięty w tzw. rynienkę;

naśladowanie mlaskania;

śpiewanie znanych melodii na sylabach: la, lo, le, lu, ly.

Ćwiczenia warg:

oblizywanie warg;

„ryjek świnki” – wysuwanie zaokrąglonych warg do przodu (zęby widoczne);

rozchylanie warg jak przy uśmiechu;

„całuski” – cmokanie ustami;

„balonik” – nadymanie policzków, usta ściągnięte;

„zmęczony konik” – parskanie wargami;

„kto silniejszy?” – napinanie warg w pozycji rozciągniętej. Dwie osoby siedzące naprzeciw siebie trzymają ustami kartkę papieru i każdy ciągnie w swoją stronę;

„wąsy” – wysuwanie warg jak przy wymawianiu „u”, położenie na górnej wardze słomki lub ołówka i próby jak najdłuższego utrzymania;

„drzwi do domu” – buzia do domek krasnoludka, a wargi to drzwi do domku. Pokaż jak wargi ściągnięte do przodu, otwierają się i zamykają;

„straż pożarna” – wyraźne wymawianie samogłosek w parach: e o oraz a u;

wydawanie odgłosów:
- krowy – mu, mu - kukułki – kuku, kuku
- sowy – hu, hu - psa – hau, hau - rybki – plum, plum - pukania – puku, puku - uderzania – buch, buch - chodzenia – tupu, tupu;

„pyszczek rybki” – wysuwanie warg do przodu, a następnie naprzemienne ich otwieranie i zamykanie;

„ryjek” – układanie warg w kształcie ryjka, a następnie ich rozsuwanie do uśmiechu;

gra na trąbce z szerokim ustnikiem, flecie, harmonijce ustnej.

Reranie

I. Etap przygotowawczy przed wywołaniem głoski „r”

Ćwiczenia języka

„pokaż łopatę” (wysuwanie szerokiego języka z ust);

„zaglądanie językiem do gardła” (cofanie szerokiego języka wzdłuż podniebienia);

„jedzie konik” (coraz szybsze kląskanie językiem o podniebienie twarde);

mlaskanie (wielokrotne odrywanie języka przyklejonego całą powierzchnią do podniebienia);

naśladowanie ssania cukierka czubkiem języka;

zlizywanie z przedniej części podniebienia twardego przyklejonego kawałka czekolady (miodu, dżemu itp.);

odklejanie językiem chrupek kukurydzianych z podniebienia;

szybkie unoszenie i opuszczanie języka (w kierunku górnych i dolnych zębów), przy szeroko otwartych ustach i nieruchomej żuchwie;

„czesanie języka” (wysuwanie i wsuwanie go między lekko rozwarte zęby);

„żucie” języka;

„masaż” języka poprzez zagryzanie czubka języka zębami;

„ostrzenie” czubka języka o górne zęby, przy szeroko otwartych ustach.

To już właściwie może być już początek etapu wywoływania głoski.

szybkie wypowiadanie głoski „l”;

szybkie i kilkukrotne wybrzmiewanie „ly” z językiem uderzającym o górną wargę;

uniesienie języka do wałka dziąsłowego, a następnie mocne dmuchnięcie na czubek języka, aż do pojawienia się „tr”;

zdmuchiwanie skrawków papieru z czubków języka: kawałek papieru umieszczamy na czubku języka za górnymi zębami; wargi rozchylone. Polecamy dziecku dmuchnąć na język energicznie wymawiając „t”. Powinno pojawić się „tr” i papierek odskoczy;

mocne akcentowanie „t” podczas wybrzmiewania zbitek „tll”, „tll”, „tll”, „trl” najpierw szeptem, a potem głośno;

powtarzanie szeptem, a następnie głośno
la, la, la, trla
lo, lo, lo, trlo
lu, lu, lu, trlu
le, le, le, trle
ly, ly, ly, trly
li, li, li, trli;

szeptem i głośno wypowiadanie
trla, trlo, trle, trlu, trly;

próby naśladowania odgłosów, zaczynając od szeptu:
- śpiewu ptaków – tri li li
- gry na trąbce – tra ta ta, tru tu tu, tre te te
- zepsutego zamka karabinu – tr tr tr, dr dr dr - warczenia psa – wrr, wrr, wrr - gruchania gołębi – grr, grr, grr
- ruszającego traktora – tur tur tur, tyr tyr tyr, pyr pyr pyr
- odlotu ptaków – fru, fru, fru - ćwierkania wróbli – ćwir, ćwir, ćwir
- zatrzymywania konia – pr, pr, pr - odgłosu świnki – chrum, chrum, chrum
- chrapania – chr, chr, chr - dzwoniącego tramwaju – dryń, dryń, dryń
- chrupania – chrup, chrup, chrup - szorowania – szuru, szuru, szuru - zapalania światła – pstryk
- łamania gałęzi – trach.

Ćwiczenia warg:

naśladowanie odgłosów z otoczenia;

odczucia zimna – brr, brr, brr;

ruszającego motocykla – brum, brum, brum;

parskania konia – prr, prr, prr;

energiczne pionowe poruszanie warg bokiem palca;

parskanie wargami z językiem wysuniętym między nimi;

pionowe ruchy palcami po wargach, naśladujące grę na gitarze lub harfie